*Çocuğum erken ergenliğe giriyor olabilir mi?
Erken ergenlik; 2000 li yılların başından beri ergenlik yaşının düştüğü gözlemlenmektedir. Ergenlik normalde kızlarda 8–13, erkeklerde 9–14 yaşları arasında başlar. Bu alt sınırlar ergenliğin ilk belirtilerinin açığa çıkma yaşlarıdır. Ergenliğin tamamlanması 2 ile 6 yıl arasında bir süreyi kapsar. Bu süreç aileden aileye ve çocuktan çocuğa hatta kültürden kültüre değişir. Ergenliğin başlaması ve bitmesi ortalama 5 yıl sürer. Erken ergenlik çok önemli hastalıkların habercisi de olabilir. Beyin tümörleri, yumurtalıklarda veya böbrek üstü bezinde gelişen hormon salgılayan tümörler erken ergenliğe sebep olabilmektedir. Bunun yanısıra endocrine-disrupting chemicals yani hormon sistemini bozucu kimyasallar, hormonlu gıdalar, tarım ilaçları, DDT’yi ve plastik sanayinde kullanılan ürünler erken ergenliğe yol açabilir.
*Çocuğumun ergenlik dönemine girdiğini nasıl anlayabilirim? Her çocuk için başlangıç yaşı aynı mıdır?
Ergenlik dönemi 12-18 yaşları arasında görülen çocuklukta erişkinliğe geçiş dönemidir. Kız çocuklar için 11 yaş, erkek çocuklar içinde genellikle 13 yaşta başlayan 20 li yaşlara kadar süren bir dönemdir. Fiziksel, sosyal, cinsel, ruhsal değişim ve gelişimin olduğu bu dönemde birbirine zıt gibi görünen duygular bir arada yaşanmaktadır. Ergenlikte birey ne bir çocuk ne de bir yetişkindir. Ergenlik dönemi biyolojik açıdan birçok fiziksel ve hormonal değişimin olduğu bir dönemin başlangıcıdır. Ergenlik, beynin hipotalamus-hipofiz adı verilen bölgesinden salgılanan hormonların etkisiyle başlar. Ergenlik belirtilerinde kızlar ve erkekler arasında farklılık bulunmaktadır. Genel olarak ergenlik kızlarda göğüslerin büyümesi, erkeklerde testislerin (yumurtalıkların) büyümesi ile başlar. Kızların %15’inde ilk bulgu genital bölgede kıllanma, nadiren de adet kanamasının başlaması olabilir. Erkeklerde testislerde büyüme ve vücutta kıllanma belirleyicidir.
*Ergenlik dönemiyle birlikte neden çocuğum bu kadar öfkeli ve isyankar oldu?
Ergenlik dönemi değişim dönemidir. Hormonal olarak değişime uğrarlar ve bu da kişilik değişiminden fiziksel değişime kadar pek çok şeyi etkiler. Gençlerin, kendi vücutlarındaki bu hızlı değişimlere karşı şaşkınlık ve endişe duyguları fazla olur. Bedensel değişimle başlayan bu süreçte, bu duruma uyum sağlamak, ergen için oldukça zordur. Bedensel değişimler kişinin daha çok kendi bedeniyle ilgilenmesine, aynanın karşısında saatlerce zaman geçirmesine ve bedeniyle ilgili takıntılar geliştirmesine sebep olabilmektedir. Ergenlik döneminde duygular daha alevli yaşandığından bunu kontrol etme becerisine sahip değildir.
*Çocuğumun bu hırçın tavırları karşısında ne yapabilirim?
Vücudundaki değişikliklere uyum güçlüğü, etrafındaki kişilere karşı davranış şekillerinde ve tepkilerinde kendini gösterir. Ergenliğin erken dönemlerinde duygusal dalgalanmalar sık görülür. Bir gün depresif, ertesi gün keyifli olabilirler. Kendine güven duygusu azalabilir. Ergenler genelde annelerine daha yakındır, babalar ile ilişkilerinde ise daha kapalıdırlar. Kız çocuğu baba ilişkisi daha da uzaktır. Ancak ergenlikte mutlaka kuşak çatışması olmaz. Yakın ve sıcak aile ilişkileri ergenin sağlıklı gelişimini hızlandırır. Problemler ergenlikle başlamaz zaten ergenlik öncesinde de aile içi iletişim problemi vardır. Bağımsızlığı çok fazla arzulamasına karşın aileden kopuş ergende korku yaratabilir. Bu ergenin korkularını anlayamayan ailenin de korkularında ve çocuklarıyla çatışmalarına sebep olmaktadır. Aile-ergen çatışmalarının en önemli sebeplerinden biri de sorunların fark edilmemesi yada fark edilip ertelenmesi olacaktır. Sizin için bir şeyler yapması, size iyilikler yapması için fırsat tanıyın. Özelinizden bir şeyler paylaşın ki o da sizinle paylaşabilsin. Büyümesini destekleyin ancak otorite rekabetine girmemeyi de asla unutmayın. Söylediklerinizde ve yaptıklarınızda mutlaka tutarlı ve adaletli davranmaya çalışın. Sevildiği mesajını düzenli, tutarlı ve abartmadan verin. Güçsüz yönleri üzerinden çok eleştirmeyin güçlü yönlerini beraberce tanımaya uğraşın. Herkesin hata yapabileceği ilkesine gerçekten inanın. Zorlamayın. İkna edin! Emretmeyin. Rica edin!
*Neden çocuğumuz bizimle birlikte olmak yerine sürekli arkadaşlarıyla birlikte olmak istiyor?
Bu dönemde aileden çok arkadaşlar daha önemli hale gelmektedir. Ailenin buradaki rolü güvensizlikle dışa açılımı durdurmak değil olumlu arkadaşlık ilişkilerini de desteklemek olmalıdır. Genç için arkadaşları tarafından kabul görmek çok daha önemlidir. Ergenin arkadaşları ile ilişkileri hayatında çok önemli bir yer tutar. Ergenliğin ilk yıllarında kızlar kızlarla, erkeler erkeklerle iletişim kurarlar. Kızlar genellikle aynı ortak zevkleri olduğu kız arkadaşları ile uzun uzun sohbetler yaparlar. Ergenlik döneminde kızlar erkekler, erkekler de kızlar için merak konusudur. Ancak karşı cins ile iyi arkadaşlıkların gelişmesi biraz daha ileri yaşlarda gözlenir. Bu yaşlarda kızlarla erkeklerin arkadaşlıkları, kendilerini ve karşı cinsi tanımaları, olayları değerlendirirken farklı bakış açılarına sahip olmaları bakımından önemlidir. Özellikle ergenlik öncesi de dahil olmak üzere aileyle sağlıklı iletişimi olmayan kişilerin olumsuz tutumlar geliştirme olasılığı yüksektir. Ergenlik aynı zamanda hayat felsefesi, ölüm, sosyal değerler ve din gibi konularında oldukça irdelendiği ve keşfedildiği bir dönemdir. Bu gelişim içinde akranlar ayna görevi görmektedirler. Ergen için önemli bir sorun da bağımsız olma isteğidir. Sosyal olarak kabul görme, diğerlerinden sevgi ve saygı bekleme, beden güzelliği, başarı, güçlü olma ve bağımsızlık en önemli beklentileridir.
*Ergenlik dönemiyle birlikte çocuğumun okul başarısı etkilenir mi?
Sıklıkla karşılaşılan ancak illaki gerçekleşecek diye genelleme yapılamayacak bir durumdur. Çatışmaların şiddetinin artması ve çözümünün öncelik halini aldığı durumlarda rutin görevler ihmal edilebilmektedir. Sonucunda da başarıda düşüş meydana gelebilmektedir. Bazı ergenlik dönemi başlangıçlı ya da ergenlik sürecine denk gelen psikiyatrik bozukluklar da yine okul başarını negatif etkileyen etkenlerdir.
*Ergenliğe kötü alışkanlıkları merak etme ve deneme dönemi diyebilir miyiz ?
Bu dönemde ergen bir çok etkiye maruz kalacak kadar korunmasız ve tecrübesizdir ve yetişkin denemeleri olarak adlandırabileceğimiz şekilde alkol, sigara hatta madde kullanımını dahi deneyebilirler.
*Ergenlikte kimlik nasıl gelişmektedir?
Ergenlik kişinin “Kim?” olduğunu sorguladığı bir dönemdir. Bu kimlik bunalımı da farklı şekillerde yaşanabilmektedir. Kimlik karmaşası çeşitli ruhsal sorunlara sebep olabilmekte, depresyon, panik, intihar girişimi boyutuna ulaşabilmektedir. Kimlik karmaşasındaki ergenin sağlıklı çözümü de uygun bir danışma ve tedaviyle kimlik gelişimini tamamlaması olacaktır. Ergenlik hızlı gelişen bir dönemdir ama ergenlik döneminde normaldir denilip geçilmemelidir. Ergenlikte doğru bireyselleşme bir kişilik vizyonuna sahip olma, bu vizyona uygun hedef yapılandırması, hedefe yönelik strateji geliştirme ve alternatiflendirme, son olarak da kişilik kaynaklarına yönelik farkındalığı güçlü tutarak bunları uygulamaya dökebilmektir.
Psikolog Ezgi Özkan
Erken ergenlik; 2000 li yılların başından beri ergenlik yaşının düştüğü gözlemlenmektedir. Ergenlik normalde kızlarda 8–13, erkeklerde 9–14 yaşları arasında başlar. Bu alt sınırlar ergenliğin ilk belirtilerinin açığa çıkma yaşlarıdır. Ergenliğin tamamlanması 2 ile 6 yıl arasında bir süreyi kapsar. Bu süreç aileden aileye ve çocuktan çocuğa hatta kültürden kültüre değişir. Ergenliğin başlaması ve bitmesi ortalama 5 yıl sürer. Erken ergenlik çok önemli hastalıkların habercisi de olabilir. Beyin tümörleri, yumurtalıklarda veya böbrek üstü bezinde gelişen hormon salgılayan tümörler erken ergenliğe sebep olabilmektedir. Bunun yanısıra endocrine-disrupting chemicals yani hormon sistemini bozucu kimyasallar, hormonlu gıdalar, tarım ilaçları, DDT’yi ve plastik sanayinde kullanılan ürünler erken ergenliğe yol açabilir.
*Çocuğumun ergenlik dönemine girdiğini nasıl anlayabilirim? Her çocuk için başlangıç yaşı aynı mıdır?
Ergenlik dönemi 12-18 yaşları arasında görülen çocuklukta erişkinliğe geçiş dönemidir. Kız çocuklar için 11 yaş, erkek çocuklar içinde genellikle 13 yaşta başlayan 20 li yaşlara kadar süren bir dönemdir. Fiziksel, sosyal, cinsel, ruhsal değişim ve gelişimin olduğu bu dönemde birbirine zıt gibi görünen duygular bir arada yaşanmaktadır. Ergenlikte birey ne bir çocuk ne de bir yetişkindir. Ergenlik dönemi biyolojik açıdan birçok fiziksel ve hormonal değişimin olduğu bir dönemin başlangıcıdır. Ergenlik, beynin hipotalamus-hipofiz adı verilen bölgesinden salgılanan hormonların etkisiyle başlar. Ergenlik belirtilerinde kızlar ve erkekler arasında farklılık bulunmaktadır. Genel olarak ergenlik kızlarda göğüslerin büyümesi, erkeklerde testislerin (yumurtalıkların) büyümesi ile başlar. Kızların %15’inde ilk bulgu genital bölgede kıllanma, nadiren de adet kanamasının başlaması olabilir. Erkeklerde testislerde büyüme ve vücutta kıllanma belirleyicidir.
*Ergenlik dönemiyle birlikte neden çocuğum bu kadar öfkeli ve isyankar oldu?
Ergenlik dönemi değişim dönemidir. Hormonal olarak değişime uğrarlar ve bu da kişilik değişiminden fiziksel değişime kadar pek çok şeyi etkiler. Gençlerin, kendi vücutlarındaki bu hızlı değişimlere karşı şaşkınlık ve endişe duyguları fazla olur. Bedensel değişimle başlayan bu süreçte, bu duruma uyum sağlamak, ergen için oldukça zordur. Bedensel değişimler kişinin daha çok kendi bedeniyle ilgilenmesine, aynanın karşısında saatlerce zaman geçirmesine ve bedeniyle ilgili takıntılar geliştirmesine sebep olabilmektedir. Ergenlik döneminde duygular daha alevli yaşandığından bunu kontrol etme becerisine sahip değildir.
*Çocuğumun bu hırçın tavırları karşısında ne yapabilirim?
Vücudundaki değişikliklere uyum güçlüğü, etrafındaki kişilere karşı davranış şekillerinde ve tepkilerinde kendini gösterir. Ergenliğin erken dönemlerinde duygusal dalgalanmalar sık görülür. Bir gün depresif, ertesi gün keyifli olabilirler. Kendine güven duygusu azalabilir. Ergenler genelde annelerine daha yakındır, babalar ile ilişkilerinde ise daha kapalıdırlar. Kız çocuğu baba ilişkisi daha da uzaktır. Ancak ergenlikte mutlaka kuşak çatışması olmaz. Yakın ve sıcak aile ilişkileri ergenin sağlıklı gelişimini hızlandırır. Problemler ergenlikle başlamaz zaten ergenlik öncesinde de aile içi iletişim problemi vardır. Bağımsızlığı çok fazla arzulamasına karşın aileden kopuş ergende korku yaratabilir. Bu ergenin korkularını anlayamayan ailenin de korkularında ve çocuklarıyla çatışmalarına sebep olmaktadır. Aile-ergen çatışmalarının en önemli sebeplerinden biri de sorunların fark edilmemesi yada fark edilip ertelenmesi olacaktır. Sizin için bir şeyler yapması, size iyilikler yapması için fırsat tanıyın. Özelinizden bir şeyler paylaşın ki o da sizinle paylaşabilsin. Büyümesini destekleyin ancak otorite rekabetine girmemeyi de asla unutmayın. Söylediklerinizde ve yaptıklarınızda mutlaka tutarlı ve adaletli davranmaya çalışın. Sevildiği mesajını düzenli, tutarlı ve abartmadan verin. Güçsüz yönleri üzerinden çok eleştirmeyin güçlü yönlerini beraberce tanımaya uğraşın. Herkesin hata yapabileceği ilkesine gerçekten inanın. Zorlamayın. İkna edin! Emretmeyin. Rica edin!
*Neden çocuğumuz bizimle birlikte olmak yerine sürekli arkadaşlarıyla birlikte olmak istiyor?
Bu dönemde aileden çok arkadaşlar daha önemli hale gelmektedir. Ailenin buradaki rolü güvensizlikle dışa açılımı durdurmak değil olumlu arkadaşlık ilişkilerini de desteklemek olmalıdır. Genç için arkadaşları tarafından kabul görmek çok daha önemlidir. Ergenin arkadaşları ile ilişkileri hayatında çok önemli bir yer tutar. Ergenliğin ilk yıllarında kızlar kızlarla, erkeler erkeklerle iletişim kurarlar. Kızlar genellikle aynı ortak zevkleri olduğu kız arkadaşları ile uzun uzun sohbetler yaparlar. Ergenlik döneminde kızlar erkekler, erkekler de kızlar için merak konusudur. Ancak karşı cins ile iyi arkadaşlıkların gelişmesi biraz daha ileri yaşlarda gözlenir. Bu yaşlarda kızlarla erkeklerin arkadaşlıkları, kendilerini ve karşı cinsi tanımaları, olayları değerlendirirken farklı bakış açılarına sahip olmaları bakımından önemlidir. Özellikle ergenlik öncesi de dahil olmak üzere aileyle sağlıklı iletişimi olmayan kişilerin olumsuz tutumlar geliştirme olasılığı yüksektir. Ergenlik aynı zamanda hayat felsefesi, ölüm, sosyal değerler ve din gibi konularında oldukça irdelendiği ve keşfedildiği bir dönemdir. Bu gelişim içinde akranlar ayna görevi görmektedirler. Ergen için önemli bir sorun da bağımsız olma isteğidir. Sosyal olarak kabul görme, diğerlerinden sevgi ve saygı bekleme, beden güzelliği, başarı, güçlü olma ve bağımsızlık en önemli beklentileridir.
*Ergenlik dönemiyle birlikte çocuğumun okul başarısı etkilenir mi?
Sıklıkla karşılaşılan ancak illaki gerçekleşecek diye genelleme yapılamayacak bir durumdur. Çatışmaların şiddetinin artması ve çözümünün öncelik halini aldığı durumlarda rutin görevler ihmal edilebilmektedir. Sonucunda da başarıda düşüş meydana gelebilmektedir. Bazı ergenlik dönemi başlangıçlı ya da ergenlik sürecine denk gelen psikiyatrik bozukluklar da yine okul başarını negatif etkileyen etkenlerdir.
*Ergenliğe kötü alışkanlıkları merak etme ve deneme dönemi diyebilir miyiz ?
Bu dönemde ergen bir çok etkiye maruz kalacak kadar korunmasız ve tecrübesizdir ve yetişkin denemeleri olarak adlandırabileceğimiz şekilde alkol, sigara hatta madde kullanımını dahi deneyebilirler.
*Ergenlikte kimlik nasıl gelişmektedir?
Ergenlik kişinin “Kim?” olduğunu sorguladığı bir dönemdir. Bu kimlik bunalımı da farklı şekillerde yaşanabilmektedir. Kimlik karmaşası çeşitli ruhsal sorunlara sebep olabilmekte, depresyon, panik, intihar girişimi boyutuna ulaşabilmektedir. Kimlik karmaşasındaki ergenin sağlıklı çözümü de uygun bir danışma ve tedaviyle kimlik gelişimini tamamlaması olacaktır. Ergenlik hızlı gelişen bir dönemdir ama ergenlik döneminde normaldir denilip geçilmemelidir. Ergenlikte doğru bireyselleşme bir kişilik vizyonuna sahip olma, bu vizyona uygun hedef yapılandırması, hedefe yönelik strateji geliştirme ve alternatiflendirme, son olarak da kişilik kaynaklarına yönelik farkındalığı güçlü tutarak bunları uygulamaya dökebilmektir.
Psikolog Ezgi Özkan