Bademcik ve Geniz Eti
17.09.2012
BADEMCİK İLTİHABI
Geniz eti ve bademcik
nedir?
Geniz eti ve bademcik üst solunum yollarının hemen girişinde bulunan lenfoid
yapıda organlardır. Bağışıklık sisteminin bir parçası olarak işlev görürler.
Bademcikler doğumda mevcuttur. Genellikle 5–7 yaşa
kadar büyür, sonra büyümesi durur, ergenlik sırasında erişkin boyutlarına
gelirler.
Geniz eti ve bademcik
bağışıklık sisteminin bir parçası olduğunu biliyoruz. Peki, bu organları ameliyatla
çıkarmak bağışıklık sistemini güçsüzleştirmiyor mu? Bu soru çok uzun zamandır sorulan; ailelerle
doktorları karşı karşıya getiren bir sorudur. Sık sık
iltihaplanmaları nedeniyle savunma görevi yapamaz duruma gelmiş, hatta sağlığa
zarar vermeye başlamış olan bademciklerin vücutta kalması daha risklidir.
Bademciklerin alınmasından sonra daha sık hastalanma söz konusu olmaz çünkü
boğazda ve vücutta bademcik gibi görev yapan başka dokular mikroplarla
savaşmaya devam ederler.
Bademcik iltihabı (tonsillit) nedir?
Bademcik iltihabı, bademciklerin
mikroplarla karşılaşması ve şişmesi sonucunda gelişir. Genellikle halka
arasında “beta mikrobu” olarak tarif edilen A grubu beta hemolitik streptokok
adlı bakterinin neden olduğu iltihaptır. Yüksek ateş, yutkunmakla olan sıklıkla
kulağa vuran şiddetli ağrı mevcuttur. Diğer belirtiler arasında boyundaki lenf
nodlarında yani bezelerde şişme, ses kısıklığı, ağız kokusu ve iştahsızlık görülür.
Tanı muayene ve kültür test ile konur. Tedavide antibiyotik ve ağrının giderilmesi
için ağrı kesiciler kullanılır.
Bademcik ameliyatı
hangi durumlarda yapılır? İlaç tedavileriyle
sonuç alınamayan tekrarlayıcı ve müzmin iltihaplarda bademcik ameliyatı
gerekir. Aşağıdaki durumlar söz konusu ise ameliyat yapılır.
Bir yılda 8–10 kere bademcik
iltihabı
İki yılda her yıl 5–7 kez bademcik
iltihabı
Üç yıl veya daha uzun süre 3–5
kere boğaz iltihabı
Bademcik Absesi
İltihaba bağlı havale geçirme
Bunun
yanında sık iltihapla olsun ya da olmasın aşırı bademcik-geniz eti büyüklüğüne
bağlı uykuda nefes alma problemleri (apne), katı gıda yemekte zorlanma, malignite
şüphesinde de bademcik ameliyatı yapılmalıdır.
Bademcik ameliyatında
aileyi neler bekler?
Operasyon genel anestezi altında yapılır. Ameliyat yaklaşık 20–30 dakika sürecektir.
Ancak genel anestezinin başlama ve sona erme süreleri de eklendiğinde
ameliyathanede geçen toplam süre 1–1,5 saate kadar çıkabilir. Bademcikler ağız
içinden alınır. Dışarıdan boyuna herhangi bir kesi yapılmaz. Genellikle
hastanede toplam kalış süresi 5–10 saat arasında olmaktadır. Ameliyat sonrası 1
hafta kadar katı, kuru, sıcak yiyeceklerden uzak durulmalıdır. 2 hafta süreyle
spor-egzersiz yapılmamalıdır. Ameliyat sonrası ağrı ağızdan alınacak ağrı
kesici şuruplarla geçebilecek kadardır. Bademcik operasyonunun en önemli
komplikasyonu kanamadır. Bu yüzden ameliyat öncesi kanama değerleri dikkatle
ölçülmeli, aspirin gibi kan sulandırıcı ilaçlar kullanılmamasına dikkat
edilmeli; enfeksiyon esnasında ameliyat edilmemelidir. Tekrar operasyona almayı
gerektirecek kanama nadirdir. Ama ağızdan kan gelmesi durumunda mutlaka
doktoruyla bağlantıya geçilmelidir.
Ameliyat yapılmazsa neler olabilir? Bu
soruya net cevap vermek mümkün değil. Her hasta için ayrı riskler mevcuttur.
Sonuçta uğraştığımız hastalar çocuk olduğu için doğal olarak aileler de
ameliyat konusunda tedirgin davranmaktadır. Öncelikle tekrarlayan enfeksiyon
olmadığı halde büyümüş geniz eti-bademcik problemlerini düşünelim. İleri
dönemlerde zorunlu ağız solunumuna bağlı çene ve diş yapısında değişimler
görülebilir. Uykuda yetersiz oksijenlenme sonucu büyüme gelişme geriliği
görülebilir. Bir başka yan etkiside pulmoner (akciğer) hipertansiyonu ve sağ
kalp disfonksiyonudur. Ayrıca artmış karın basıncına bağlı uykuda alt ıslatma
gözükebilir.
Sık tekrarlayan
bademcik iltihapları açısından düşünülürse bademcik iltihabının
komplikasyonlarına bir göz atmak gerekebilir. Bademcik iltihabı sonrası
boğazdan boyuna yayılan abse gelişebilir. Gene bademcik iltihabında beta
mikrobuna bağlı özellikle kalbin ve eklemlerin tutulduğu ARA ( akut romatizmal
ateş), ya da böbreğin tutulduğu akut glomerulonefrit gözükebilir. Tabi ki
bunlar her hasta da olacak değildir. Önemli olan hastanın ve dolayısıyla
ebeveynlerin yeterli düzeyde doğru olarak aydınlatılmasıdır. Kararlar
karşılıklı olarak bilimsel çerçevede kalarak alınmalıdır.
Op.Dr.Cenk EVREN
KBB Uzmanı